** Lưy ý: Nội dung phù hợp với người mới bắt đầu, nếu bạn là 1 protrader hoăc là nhà đầu tư chuyên có thể bạn đã biết những nội dung này và mình hi vọng bạn để lại cho mình 1 lời khuyên tốt hơn. Chân thành cảm ơn !
Tiếp Nối Hành Trình Từ Phân Tích Cơ Bản
Hồi mới đầu tư, tôi chỉ biết cơ bản – xem báo cáo, tính P/E, ROE – nhưng rồi nhận ra: Thị trường không phải lúc nào cũng "hợp lý". Giá cổ phiếu có thể lên xuống vì tin đồn, cảm xúc, chứ không chỉ lợi nhuận. Đó là lúc phân tích kỹ thuật (Technical Analysis) cứu tôi. Nó tập trung vào giá, khối lượng giao dịch và biểu đồ để dự báo xu hướng, dựa trên nguyên tắc "Lịch sử lặp lại" và "Giá phản ánh mọi thứ". Không như cơ bản cho dài hạn, kỹ thuật phù hợp ngắn hạn hoặc timing mua bán. Với VN-Index hiện tại khoảng 1,668 điểm ngày 25/11/2025, sau khi tăng nhẹ từ 1,654.93 cuối tuần trước, đây là lúc hay để học – thị trường đang sideway, chờ tín hiệu breakout. Tôi từng nghĩ kỹ thuật là "bói toán", nhưng giờ nó là "bản đồ" giúp tôi tránh bẫy.
Khái Niệm Phân Tích Kỹ Thuật
Phân tích kỹ thuật là nghệ thuật đọc biểu đồ giá để dự đoán hướng đi tương lai, dựa trên dữ liệu lịch sử. Nó giả định rằng mọi thông tin (cơ bản, tin tức) đã phản ánh vào giá, và hành vi con người lặp lại qua các mô hình. Công cụ chính: Biểu đồ (line, bar, candlestick), chỉ báo (indicator), và khối lượng (volume). Tôi khuyên người mới: Kết hợp với cơ bản – cơ bản chọn cổ phiếu tốt, kỹ thuật chọn thời điểm mua. Ở Việt Nam, với thị trường biến động mạnh (như rớt từ 1,500 xuống 800 hồi COVID), kỹ thuật giúp bạn thoát hiểm sớm. Theo các chuyên gia, kỹ thuật hiệu quả 60-70% nếu dùng đúng. Bắt đầu bằng app như TradingView hoặc SSI Chart – miễn phí và dễ dùng.
Biểu Đồ Giá Và Xu Hướng
Khi bắt đầu tiếp cận phân tích kỹ thuật, thứ đầu tiên bạn cần làm quen chính là biểu đồ giá. Phần lớn nhà đầu tư Việt Nam đều chọn biểu đồ nến Nhật (candlestick) vì nó “kể chuyện” rất trực quan: mỗi cây nến chứa thân thể hiện mức giá mở – đóng, bóng nến cho thấy biên độ trong phiên, và màu sắc xanh hoặc đỏ nói lên cảm xúc của thị trường trong khoảnh khắc đó. Một vài cây nến xếp cạnh nhau thôi là bạn đã cảm nhận được thị trường đang hưng phấn, hoảng loạn, hay đang thận trọng chờ đợi điều gì đó.
Sau khi quen với nến, thứ bạn cần làm chủ chính là xu hướng. Có câu nói rất nổi tiếng: “Trend is your friend” — xu hướng là người bạn trung thành nhất của mỗi nhà đầu tư kỹ thuật. Một xu hướng tăng sẽ có các đáy sau cao hơn đáy trước, và bạn có thể vẽ trendline đi qua các đáy để hình dung độ dốc tăng. Ngược lại, downtrend tạo ra chuỗi đỉnh thấp dần; nối các đỉnh lại, bạn sẽ thấy bức tranh bi quan của thị trường. Còn khi giá đi ngang, lình xình không rõ hướng, đó là sideway — giai đoạn khiến nhiều người mất kiên nhẫn và vào lệnh lung tung nhất.
Năm 2022 là ví dụ kinh điển cho việc chống lại xu hướng. VN-Index rơi không phanh, nhưng nhiều nhà đầu tư vẫn giữ niềm tin “đây là đáy”, “không thể giảm thêm được nữa”. Chỉ đến khi mọi thứ quá muộn, họ mới nhận ra xu hướng giảm không tha cho ai, đặc biệt là những người cố chấp. Nếu khi đó chỉ cần chịu khó nhìn biểu đồ tuần, vẽ một đường trendline đơn giản, hoặc chú ý đến việc volume liên tục giảm trong các nhịp hồi, rất nhiều nhà đầu tư đã có thể hạn chế thiệt hại.
Trong thực chiến, các phương pháp xác định xu hướng không cần phức tạp. Một cú breakout đi kèm volume tăng mạnh thường mang tính xác nhận; còn nếu giá tăng mà volume lẹt đẹt, khả năng cao chỉ là cú nảy mèo chết. Và đừng bao giờ xem xét thị trường chỉ trên một khung thời gian. Khung ngày cho cái nhìn ngắn hạn, nhưng xu hướng lớn chỉ thực sự rõ khi bạn quan sát biểu đồ tuần hoặc tháng. Tư duy đa khung thời gian giúp bạn “bơi cùng dòng nước” thay vì chống lại nó.
Mô Hình Nến Nhật
Nếu biểu đồ là ngữ pháp, thì nến Nhật chính là từ vựng giúp bạn đọc hiểu tâm lý của thị trường. Những mô hình cơ bản như Doji cho thấy sự lưỡng lự, khi phe mua và phe bán giằng co nhưng không ai chiến thắng. Hammer xuất hiện sau chuỗi giảm thể hiện lực mua bắt đáy mạnh, trong khi Shooting Star là lời cảnh báo rằng phe mua đã thấm mệt khi đẩy giá lên cao nhưng không giữ được thành quả.
Khi ghép hai hoặc ba nến lại, câu chuyện còn rõ hơn nữa. Bullish Engulfing – nến xanh nuốt trọn nến đỏ trước đó – là tín hiệu cho thấy phe mua quyết tâm đảo chiều. Ngược lại, Bearish Engulfing lại nói lên sự đầu hàng của phe mua sau quá trình tăng dài. Những mô hình này phổ biến ở thị trường Việt Nam vì nhà đầu tư Á Đông nói chung thích sự trực quan, cảm xúc và dễ “nhìn mặt bắt hình dong” qua từng cây nến.
Nếu bạn là người mới, đừng cố học hàng chục mô hình nến cùng lúc. Chỉ cần chọn 5–10 mô hình cơ bản và quan sát thật nhiều. Dần dần, bạn sẽ hiểu được cách nến phản ánh tâm lý thị trường, cảm nhận được sự mạnh yếu của dòng tiền, và thậm chí nhận ra những hành vi mà trước đây bạn không bao giờ tưởng tượng được. Những trader kỳ cựu thường gọi đây là “cảm nhận thị trường” – thứ mà chỉ có sự luyện tập lâu dài mới mang lại.
Các Chỉ Báo Phổ Biến: MA, RSI, MACD Và Bollinger Bands
Chỉ báo kỹ thuật không phải là cây gậy tiên tri; nó là trợ lý toán học giúp bạn tổ chức lại dòng dữ liệu giá một cách dễ nhìn hơn. Trong đó, nổi bật nhất là Moving Average (MA) – trung bình động. SMA mượt mà, EMA phản ứng nhanh hơn với biến động giá. Khi MA ngắn hạn cắt lên MA dài hạn, thị trường phát tín hiệu mua; ngược lại là tín hiệu bán. Đây là công cụ đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả để nhận diện xu hướng.
RSI đo mức độ quá mua – quá bán. Khi RSI vượt 70, thị trường đang bị hưng phấn quá mức và dễ điều chỉnh; khi xuống dưới 30, đó là lúc thị trường kiệt sức, có thể đảo chiều. MACD lại mô tả độ mạnh – yếu của xu hướng thông qua sự giao cắt giữa MACD line và Signal line. Còn Bollinger Bands cho bạn biết khi nào thị trường đang biến động mạnh: chạm band trên coi chừng điều chỉnh, chạm band dưới có thể phục hồi, và khi dải band thu hẹp, thị trường đang chuẩn bị cho cú breakout lớn.
Một số người chỉ trích rằng các chỉ báo thường phản ứng chậm — điều này đúng, vì chúng đều được tính từ dữ liệu giá đã xảy ra. Nhưng đó không phải là điểm yếu, mà là sự khác biệt của vai trò: chỉ báo không dự đoán tương lai, nó giúp bạn đỡ lạc đường trong thị trường hỗn loạn. Điều quan trọng nhất là bạn phải hiểu sâu từng chỉ báo mình chọn: cách tính, ý nghĩa, điểm mạnh, điểm yếu. Hãy chọn một chỉ báo phù hợp, gắn bó đủ lâu để nghe được “tiếng nói” của nó trước khi thêm các công cụ phức tạp hơn.
Mô Hình Giá: Từ Đầu Vai Đến Cờ Đuôi Nheo
Khi bước vào thị trường, hầu hết mọi người đều bị choáng ngợp bởi nến xanh – nến đỏ. Nhưng rồi tới một ngày, bạn sẽ nhận ra rằng nến chỉ là bề nổi của tảng băng, còn thứ quyết định xu hướng thật sự lại nằm ở những “mô hình giá” – nơi phản ánh tâm lý, kỳ vọng và cả sự sợ hãi của đám đông theo thời gian. Mô hình giá giống như việc bạn nhìn thấy dáng đi của ai đó từ xa và đoán được họ đang vội, đang bình tĩnh hay đang căng thẳng. Thị trường cũng vậy; nó có ngôn ngữ riêng, và mô hình giá chính là thứ giải mã điều đó.
Một trong những mô hình kinh điển nhất là Head and Shoulders – mô hình đỉnh đầu vai. Bạn sẽ thấy giá tạo một đỉnh cao, sau đó rơi xuống, rồi lại tạo một đỉnh cao hơn một chút (đỉnh đầu), rồi cuối cùng là một đỉnh thấp hơn (vai phải). Cấu trúc này cho thấy phe mua đã yếu dần, không còn đủ sức kéo giá lên nữa. Tôi nhớ rất rõ một lần vào năm 2022, VIC bắt đầu xuất hiện mô hình này. Lúc đó, tôi còn bán tín bán nghi, nhưng volume giảm dần từng nhịp và vai phải hình thành rõ ràng khiến tôi quyết định thoát vị thế. Hai tuần sau, giá gãy neckline và rơi như trượt dốc – lúc đó tôi mới thấy mình đã “né được một cú lật xe”.
Ngược lại hoàn toàn, Inverse Head and Shoulders lại là tín hiệu báo rằng xu hướng giảm đang đến đoạn cuối. Khi đáy đầu được hình thành, lực bán bắt đầu suy yếu và dòng tiền lớn len lỏi gom hàng, vai phải tạo thành và mọi thứ như báo hiệu “đáy đã xong, chuẩn bị đi lên”. Đây là một mô hình mà tôi thường dùng để vào lại thị trường sau giai đoạn downtrend, vì nó mang lại cảm giác an toàn hơn hẳn so với việc bắt đáy bừa bãi.
Một mô hình tiếp diễn rất nổi tiếng khác là Cup and Handle – cốc tay cầm, nơi giá tạo một vùng đáy tròn rộng rồi sau đó có một nhịp chỉnh nhẹ giống như chiếc tay cầm. Khi giá phá phần tay cầm, xu hướng tăng thường rất mạnh và bền. Mô hình này xuất hiện trong các cổ phiếu mạnh được dòng tiền săn đón, và nếu kết hợp cùng phân tích cơ bản tốt thì gần như bạn đang đứng trước một viên ngọc sáng.
Khi thị trường tăng nhanh quá, nó cũng cần nghỉ. Và lúc đó, hai mô hình Flag và Pennant xuất hiện như một lần lấy hơi. Bạn sẽ thấy giá chạy mạnh, sau đó tạm dừng đi ngang hoặc co lại theo dạng tam giác nhỏ. Đây không phải tín hiệu đảo chiều – mà là pha “ngừng chân” trước khi tiếp tục bứt phá theo đúng xu hướng cũ. Những cú break khỏi flag hoặc pennant thường rất nhanh, và nếu bạn không để ý, nó sẽ đi mất ngay trước mắt.
Cuối cùng, không thể không nhắc đến Triangle – tam giác, một trong những mô hình quyết định những cú breakout mạnh nhất thị trường. Tam giác tăng cho thấy phe mua liên tục ép giá lên, tam giác giảm phản ánh lực bán ngày càng mạnh, còn tam giác đối xứng giống như hai phe đang căng dây thừng chờ xem bên nào sẽ đứt trước. Khi giá phá khỏi vùng tam giác, thị trường thường bùng nổ theo hướng phá vỡ với tốc độ khó tin.
Dù mô hình đẹp đến đâu, vẫn có một “sự thật không thể bỏ qua”: volume. Nếu giá breakout mà volume èo uột, khả năng cao chỉ là cú bẫy của cá mập. Nhưng khi volume tăng mạnh, đó mới là lúc thị trường xác nhận: “Tôi thật sự muốn đi hướng này.”
Với tôi, mô hình giá không phải là bói toán. Nó là tâm lý học hành vi ẩn bên trong từng cây nến. Khi bạn hiểu được chúng, thị trường giống như một cuốn sách mở — và bạn không còn cảm giác bị thị trường “dắt mũi” nữa, mà chính bạn mới là người đọc được dòng chảy của nó.
Cách Áp Dụng Phân Tích Kỹ Thuật
Bước 1: Mở app TradingView hoặc VNDIRECT Chart.
Bước 2: Chọn cổ phiếu, timeframe (ngày/tuần).
Bước 3: Vẽ trendline, thêm chỉ báo (MA, RSI).
Bước 4: Tìm mô hình nến/giá.
Bước 5: Kiểm tra volume.
Bước 6: Đặt stop-loss.
Hãy lặp đi lặp lại những thao tác này cho khi bạn có thể xác định mô hình một cách thuần thục, khi đó bạn sẽ nghe được "điều mà giá đang phản ánh"
Những Sai Lầm Thường Gặp Và Lời Khuyên Từ Tôi
Khi quan sát những nhà đầu tư mới bước vào thị trường, tôi nhận ra phần lớn sai lầm đều lặp lại theo cùng một mô-típ: quá tự tin vào công cụ, thiếu kiên nhẫn, và không hiểu bản chất của thị trường. Kỹ thuật có thể giúp bạn nhìn được bức tranh ngắn hạn, nhưng nó không phải chiếc chìa khóa vạn năng. Người mới thường dùng kỹ thuật như kim chỉ nam duy nhất, trong khi họ lại bỏ qua yếu tố quan trọng hơn nhiều: nền tảng cơ bản của doanh nghiệp. Phân tích kỹ thuật dự báo điểm vào – ra, nhưng phân tích cơ bản mới trả lời được câu hỏi: có đáng để sở hữu doanh nghiệp này hay không. Hai điều này phải đi cùng nhau. Một biểu đồ đẹp không cứu nổi một doanh nghiệp đang suy giảm lợi nhuận hay gánh nợ cao.
Sai lầm thứ hai đến từ tâm lý nôn nóng, dẫn đến overtrading. Khi tín hiệu xuất hiện liên tục, đặc biệt trên khung thời gian nhỏ, nhà đầu tư mới thường vào lệnh quá nhiều mà không có hệ thống kiểm soát rủi ro rõ ràng. Thị trường có vô số tín hiệu giả, và bạn càng giao dịch nhiều, xác suất mắc lỗi càng cao. Việc giao dịch quá mức không chỉ khiến tài khoản bào mòn mà còn khiến cảm xúc bị kéo đi liên tục. Một hệ thống tốt không phải là hệ thống tạo ra nhiều lệnh, mà là hệ thống giúp bạn lọc bỏ những lệnh không cần thiết.
Một lỗi phổ biến khác là xem nhẹ vai trò của volume. Nhiều người chỉ nhìn nến, mô hình, breakout nhưng không kiểm tra xem phía sau có dòng tiền thật hay không. Volume là thước đo sức mạnh của xu hướng. Một cú breakout mà volume yếu giống như một cây cầu chưa được gia cố – có thể đi được vài bước nhưng dễ sập bất kỳ lúc nào. Ngược lại, breakout đi kèm volume lớn phản ánh sự đồng thuận mạnh từ thị trường và thường là nền tảng cho xu hướng bền vững.
Về lời khuyên, điều đầu tiên tôi muốn nhấn mạnh là: hãy đặt kỹ thuật vào đúng vị trí của nó. Nó là công cụ hỗ trợ, chứ không phải lời tiên tri. Thị trường không vận hành tách biệt; nó phản ứng với tin tức, chính sách và bối cảnh vĩ mô. Một quyết định của Fed về lãi suất có thể làm thay đổi toàn bộ xu hướng của thị trường Việt Nam chỉ trong một đêm. Khi Fed cắt giảm lãi suất, dòng tiền quốc tế có xu hướng dịch chuyển, chi phí vốn giảm và tâm lý nhà đầu tư cải thiện – điều này tác động trực tiếp lên chứng khoán Việt Nam. Kỹ thuật không thể hiện thông tin này nếu bạn chỉ nhìn vào biểu đồ mà bỏ qua bức tranh lớn.
Nếu bạn nghiêm túc với phân tích kỹ thuật, tôi luôn khuyến nghị đọc “Technical Analysis of the Financial Markets” của John Murphy. Đây là một trong những tài liệu nền tảng, giúp bạn hiểu kỹ thuật không chỉ là hình vẽ, mà là sự phản ánh hành vi con người qua thời gian. Nhiều nhà đầu tư kỳ cựu, kể cả những người quản lý quỹ, đều xem đây là cuốn sách gối đầu giường.
Cuối cùng, hãy luôn giữ sự kiên nhẫn và kỷ luật. Không có phương pháp nào chính xác 100%, và bạn không cần phải đúng mọi lúc. Điều quan trọng là bạn đúng ở những thời điểm cần đúng, và bạn kiểm soát được rủi ro khi thị trường đi ngược kỳ vọng. Kỹ thuật chỉ thực sự phát huy sức mạnh khi bạn kiên trì áp dụng, không nóng vội, và luôn tôn trọng quy tắc của chính mình.
Lời Kết
Bạn ơi, phân tích kỹ thuật không phải cây đũa thần, nhưng nó là phần “nghệ thuật” giúp hoàn thiện bức tranh “khoa học” của phân tích cơ bản. Ngày trước tôi từng thua lỗ chỉ vì nhìn mỗi báo cáo tài chính mà bỏ qua dòng tiền, bỏ qua mô hình giá, bỏ qua nhịp thị trường. Nhưng từ khi kết hợp cả hai — hiểu doanh nghiệp và đọc được hành vi thị trường — tôi mới cảm nhận được sự bình an trong đầu tư, không hoảng loạn khi thị trường rung lắc và cũng không FOMO khi giá điên cuồng.
Bối cảnh 2025 mở ra nhiều cơ hội mới. Nếu mọi thứ diễn biến theo đúng kỳ vọng, VN-Index hoàn toàn có thể hướng đến vùng 1.700 điểm. Nhưng cơ hội chỉ thuộc về những người biết chuẩn bị. Kỹ thuật là thứ bạn cần luyện mỗi ngày, như vận động viên cần chạy đều để giữ nhịp. Cơ bản giúp bạn biết mình đang mua cái gì, còn kỹ thuật giúp bạn biết khi nào nên hành động.
Trong bài viết tiếp theo, tôi nghĩ chúng ta nên bàn sâu hơn về quản lý rủi ro — thứ quyết định bạn tồn tại bao lâu trong thị trường này. Nếu bạn có câu hỏi, thắc mắc hoặc muốn tôi phân tích mô hình nào cụ thể, cứ để lại comment. Chúc bạn đầu tư sáng suốt, bền bỉ và thành công trên hành trình của mình!
Bình luận