** Lưy ý: Nội dung phù hợp với người mới bắt đầu, nếu bạn là 1 protrader hoăc là nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể bạn đã biết những nội dung này và mình hi vọng bạn để lại cho mình 1 lời khuyên tốt hơn. Chân thành cảm ơn !
Chào anh em, Có những câu chuyện trong thế giới trading nghe như phim, nhưng lại có thật 100%. Một anh chàng xuất thân nghèo khó ở Chicago, mượn bố 1.600 đô la đi đánh hàng, rồi chỉ hơn chục năm sau đã ngồi trên núi tiền hơn 200 triệu đô. Rồi anh ấy cá cược với người bạn thân rằng: “Trader giỏi không cần phải sinh ra đã có tố chất, chỉ cần dạy đúng cách là ai cũng kiếm được tiền”. Để chứng minh, anh tuyển một đám người hoàn toàn không biết trading là gì, dạy họ trong 2 tuần, rồi thả ra thị trường thật. Kết quả: nhóm đó giúp anh kiếm thêm hơn 175 triệu đô trong 4 năm. Đó chính là câu chuyện Turtle Trading, một trong những thí nghiệm vĩ đại nhất lịch sử tài chính.
Richard Dennis
Richard J. Dennis (sinh ngày 9 tháng 1 năm 1949 tại Chicago, Illinois) là một trong những nhà giao dịch hàng hóa thành công nhất thế kỷ 20 và là người sáng lập ra thí nghiệm Turtle Trading nổi tiếng toàn cầu.
Xuất thân và những bước đầu tiên
Dennis lớn lên trong một gia đình lao động bình dân ở khu phía Tây Chicago. Năm 1966, khi mới 17 tuổi, ông thuyết phục cha cho vay 1.600 USD (tương đương khoảng 15.000 USD sức mua năm 2025) để bắt đầu sự nghiệp giao dịch. Ban đầu, ông chỉ làm công việc runner (người truyền lệnh) tại sàn Chicago Mercantile Exchange (CME) và Chicago Board of Trade (CBOT) với mức lương 40 USD/tuần. Do còn vị thành niên và chiều cao khiêm tốn, ông chưa được phép vào khu vực giao dịch chính (trading pit), mà chỉ đứng ở bậc thang ngoài rìa để quan sát và học hỏi.
Từ runner đến triệu phú (1970–1983)
Năm 1970, ở tuổi 21, Dennis chính thức được cấp phép giao dịch trong pit. Chỉ ba năm sau, trong giai đoạn 1973–1974, nhờ bắt đúng xu hướng tăng mạnh của thị trường đậu tương và thịt lợn (do Liên Xô mua lượng lớn nông sản Mỹ), ông biến vài trăm nghìn USD thành hơn 500.000 USD chỉ trong một mùa.
Từ năm 1974 đến 1983, Dennis tiếp tục áp dụng chiến lược trend-following có hệ thống trên hàng chục mặt hàng: dầu thô, vàng, bạc, đồng, cà phê, cacao, đường, gia súc… Kết quả là tài sản cá nhân của ông tăng từ dưới 1 triệu lên hơn 200 triệu USD trước khi bước sang tuổi 35. Thành tích này đưa ông vào danh sách những nhà giao dịch giàu nhất hành tinh thời bấy giờ và được giới sàn đặt biệt danh “Prince of the Pit” – Hoàng tử sàn giao dịch.
Phong cách giao dịch và triết lý
Dennis là một trong những người tiên phong sử dụng máy tính để back-test và tối ưu hóa các quy tắc giao dịch cơ học. Ông phát triển hệ thống breakout dựa trên kênh Donchian, kết hợp quản lý rủi ro nghiêm ngặt (cắt lỗ 2% vốn/lệnh) và position sizing dựa trên biến động (ATR). Triết lý cốt lõi của ông có thể tóm gọn trong hai nguyên tắc:
- “Mua sức mạnh, bán yếu đuối.”
- “Cắt lỗ nhanh, để lợi nhuận chạy.”
Cuộc sống cá nhân và di sản
Dù sở hữu tài sản khổng lồ, Dennis sống cực kỳ giản dị: vẫn mặc sơ mi trắng, ăn trưa bằng hamburger giá 1 USD tại sàn, không siêu xe hay tiệc tùng xa hoa. Ông dành phần lớn thời gian đọc sách triết học, toán học, chơi cờ vua và sau này tham gia hoạt động từ thiện, giáo dục cùng chính trị (ủng hộ Đảng Dân chủ).
Năm 1983–1984, Dennis cùng William Eckhardt thực hiện thí nghiệm Turtle Trading nổi tiếng, đào tạo thành công 23 người không có kinh nghiệm giao dịch, giúp họ tạo ra tổng lợi nhuận hơn 175 triệu USD trong vòng 4–5 năm. Thí nghiệm này đã chứng minh luận điểm của Dennis: “Giao dịch thành công là kỹ năng có thể dạy được, không phải bẩm sinh.”
Sau năm 1987 (sự kiện Black Monday khiến quỹ của ông mất gần 50% trong một ngày), Dennis dần rút khỏi giao dịch tích cực, chuyển sang quản lý tài sản cá nhân và hoạt động từ thiện. Ông sáng lập quỹ C&D Commodities, tiền thân của DRW Trading – một trong những công ty giao dịch điện tử lớn nhất thế giới hiện nay.
William Eckhardt – Nhà toán học luôn nghi ngờ, nhưng cuối cùng phải cúi đầu trước kỷ luật
Nếu Richard Dennis là “Hoàng tử Pit” thực chiến, thì William Eckhardt chính là bộ não toán học đứng sau rất nhiều quy tắc mà ngày nay chúng ta vẫn đang dùng. Ông không thích đèn flash, không thích lên báo, và gần như không bao giờ cười trước ống kính, nhưng không ai có thể phủ nhận: Eckhardt là một trong những người đặt nền móng vững chắc nhất cho giao dịch định lượng hiện đại.
Xuất thân và con đường đến với trading
William Eckhardt sinh năm 1950 tại Mỹ, lớn lên trong một gia đình có truyền thống học thuật. Từ nhỏ ông đã bộc lộ năng khiếu toán học và vật lý vượt trội. Ông tốt nghiệp ngành toán học tại Đại học Chicago – một trong những trường đào tạo toán ứng dụng hàng đầu thế giới thời bấy giờ.
Cuối thập niên 1960, khi đang làm nghiên cứu sinh tiến sĩ toán học, Eckhardt quen Richard Dennis qua một người bạn chung. Hai người nhanh chóng trở thành bạn thân, rồi đối tác nghiên cứu. Trong khi Dennis lao vào sàn giao dịch từ năm 17 tuổi, Eckhardt chọn con đường khác: ngồi nhà, cầm bút chì và máy tính bỏ túi, phân tích xác suất, biến động và rủi ro của hàng trăm mặt hàng qua dữ liệu lịch sử.
Quan điểm trái ngược hoàn toàn với Dennis
Eckhardt tin rằng:
- Giao dịch thành công phụ thuộc rất lớn vào tố chất bẩm sinh: khả năng chịu áp lực tâm lý cực cao, trực giác nhạy bén và khả năng ra quyết định dưới điều kiện bất định.
- Não bộ con người có giới hạn sinh học, không thể thay thế hoàn toàn bằng quy tắc cứng nhắc.
- Xác suất thắng của một hệ thống cơ học sẽ giảm dần theo thời gian vì thị trường thích nghi.
Dennis thì ngược lại 180 độ: “Ai cũng dạy được, chỉ cần quy tắc và kỷ luật.”
Cuộc tranh luận kéo dài hàng năm trời, đến mức hai người phải cá cược thật để giải quyết.
Vai trò trong thí nghiệm Turtle Trading
Trong chương trình “nuôi rùa” 1983–1984, Eckhardt là người:
- Thiết kế phần lớn chi tiết kỹ thuật của hệ thống: cách tính ATR để đo volatility, công thức position sizing chính xác theo đơn vị N (1N = 1% biến động), quy tắc pyramiding an toàn.
- Soạn bài kiểm tra tuyển sinh (bài toán xác suất nổi tiếng mà đến nay vẫn được dùng để lọc trader).
- Giám sát việc back-test và tối ưu hệ thống trên dữ liệu 10–15 năm trước đó.
Dù ban đầu cực kỳ nghi ngờ, ông vẫn đồng ý tham gia với vai trò “giám khảo” và “người bảo vệ rủi ro”. Kết quả: 23 học viên không kinh nghiệm tạo ra hơn 175 triệu USD lợi nhuận → Eckhardt chính thức thua cược.
Sau này, trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi năm 1994, ông thừa nhận: “Tôi đã sai về khả năng đào tạo. Nhưng tôi vẫn đúng ở chỗ: kỷ luật là yếu tố hiếm hơn cả trí thông minh.”
Phong cách giao dịch và triết lý nổi tiếng
Eckhardt là cha đẻ của nhiều nguyên tắc vẫn còn nguyên giá trị cho đến thời điểm hiện tại:
- “Đừng bao giờ trung bình giá lệnh thua.” (Never average losers)
- “Hệ thống tốt nhất là hệ thống bạn có thể tuân thủ được.”
- “Rủi ro tối đa mỗi lệnh không bao giờ được vượt 1–2% vốn.”
- “Thị trường là một hệ thống hỗn loạn, nhưng hỗn loạn có cấu trúc – và cấu trúc đó có thể đo lường được bằng toán học.”
Ông cũng là người đầu tiên áp dụng khái niệm “risk of ruin” (xác suất cháy tài khoản) vào quản lý vốn một cách nghiêm ngặt, và phát triển mô hình Kelly Criterion cải tiến cho trading trend-following.
Cuộc sống và di sản
Eckhardt sống cực kỳ kín tiếng, gần như không có ảnh công khai sau năm 1990. Ông thành lập Eckhardt Trading Company (ETC) năm 1991, quản lý vốn khách hàng theo hệ thống trend-following thuần túy. Tính đến 2025, ETC vẫn là một trong những quỹ CTA (Commodity Trading Advisor) hoạt động liên tục lâu đời nhất, với hiệu suất trung bình 15–20%/năm trong hơn 30 năm, drawdown tối đa chưa từng vượt 30%.
Ông hiếm khi nhận phỏng vấn, không viết sách, không dạy học, chỉ lặng lẽ giao dịch và nghiên cứu. Câu nói cuối cùng được ghi lại công khai của ông (năm 2018): “Thị trường không bao giờ dễ, nhưng nó luôn công bằng với những ai tôn trọng xác suất.”
William Eckhardt có thể không nổi tiếng bằng Dennis trong mắt công chúng, nhưng trong giới trader hệ thống và quỹ định lượng, ông được kính trọng như một “nhà khoa học thực sự của thị trường” – người đã biến những con số khô khan thành tiền thật, và chứng minh rằng toán học, khi kết hợp với kỷ luật, có thể đánh bại cả thiên tài cảm tính.
Cuộc thí nghiệm “Nuôi Rùa” – Thí nghiệm giao dịch vĩ đại nhất thế kỷ 20
Tháng 12 năm 1983, Richard Dennis và William Eckhardt ngồi uống cà phê ở Chicago, đặt cược một bữa ăn tối rằng: “Trader giỏi có thể được đào tạo từ con số 0 hay không?”
Dennis khẳng định có. Eckhardt bảo không. Để kết thúc tranh cãi, họ quyết định làm một thí nghiệm thực sự, với tiền thật, trên thị trường thật, và đặt tên nó là Turtle Trading – “Nuôi Rùa”, lấy cảm hứng từ các trang trại nuôi rùa công nghiệp ở Singapore mà Dennis từng thấy: “Chúng ta sẽ nuôi trader như người ta nuôi rùa để ăn thịt.”
Quy trình tuyển chọn (1983–1984)
- Tháng 12/1983, Dennis đăng quảng cáo lớn trên Wall Street Journal và Barron’s: “Tuyển người tham gia thí nghiệm giao dịch. Không yêu cầu kinh nghiệm. Chỉ cần sẵn sàng học và làm đúng quy tắc.”
- Hơn 1.000 hồ sơ gửi về từ khắp nước Mỹ.
- Dennis và Eckhardt chọn ra 13 người đầu tiên (đợt 1), sau đó thêm 10 người nữa (đợt 2) vào đầu 1984 → tổng cộng 23 “con rùa”.
- Thành phần: bảo vệ sòng bạc, người chơi bài blackjack chuyên nghiệp, kế toán, sinh viên mới ra trường, bartender, cô gái vừa tốt nghiệp thiên văn học, thậm chí có cả một mục sư… Không ai có kinh nghiệm trading đáng kể.
Tiêu chí chọn:
- IQ trên trung bình
- Tư duy logic rõ ràng
- Không có thói quen “cảm giá” quá nặng
- Cam kết làm đúng 100% quy tắc trong ít nhất 5 năm
Chương trình đào tạo – chỉ vỏn vẹn 2 tuần
Địa điểm: một căn phòng thuê ở trung tâm Chicago. Thời gian: 2 tuần lý thuyết + 1 tuần thực hành trên tài khoản demo.
Nội dung đào tạo: Họ được phát một tập tài liệu khoảng 10–15 trang giấy A4, ghi chép tay, có tên nội bộ là “Turtle Rules” – không hơn, không kém. Không có bí mật gia truyền, không có “cảm nhận thị trường”, chỉ là một bộ quy tắc hoàn toàn cơ học:
- Vào lệnh
- System 1: breakout 20-day high/low
- System 2: breakout 55-day high/low (lọc xu hướng dài hơn)
- Chỉ giao dịch 18–22 mặt hàng thanh khoản cao nhất (dầu, vàng, bạc, đồng, đậu tương, cà phê, đường, gia súc, v.v.)
- Thoát lệnh
- Thoát toàn bộ khi giá breakout ngược lại 10-day (System 1) hoặc 20-day (System 2)
- Cắt lỗ
- Cố định 2% vốn tài khoản cho mỗi lệnh (2N)
- Position sizing
- Dùng ATR(20) để tính “1N” = 1% biến động của mặt hàng đó
- Khối lượng lệnh = (1% vốn) / (giá trị 1N)
- Pyramiding
- Thêm lệnh khi giá đi đúng hướng, mỗi lần thêm cách nhau 0.5N, tối đa 4–6 đơn vị
- Không có take-profit cố định
- Để lợi nhuận chạy cho đến khi breakout ngược
- Quy tắc vàng
- Làm đúng 100%. Không thêm indicator, không giảm lot khi sợ, không bỏ lệnh khi thấy “đẹp quá”.
Thả rùa ra thị trường thật
- Sau 3 tuần đào tạo, mỗi con rùa được cấp tài khoản thật từ 250.000 USD đến 2 triệu USD (tùy kinh nghiệm demo).
- Tổng vốn Dennis bỏ ra: khoảng 20–25 triệu USD.
- Họ giao dịch độc lập, chỉ báo cáo kết quả hàng tuần.
- Dennis và Eckhardt theo dõi từ xa, không can thiệp.
Kết quả sau 5 năm (1984–1988)
- Tổng lợi nhuận toàn nhóm: hơn 175 triệu USD (tương đương 450–500 triệu USD sức mua năm 2025)
- Lợi nhuận trung bình mỗi năm: 80–100%
- Một số thành viên đạt hơn 300%/năm trong những năm tốt
- Người xuất sắc nhất: Jerry Parker (sau này lập quỹ Chesapeake Capital)
- Người nổi tiếng nhất: Curtis Faith (19 tuổi khi tham gia, kiếm hơn 31 triệu USD, viết sách “Way of the Turtle”)
Kết luận của thí nghiệm
Dennis thắng cược. Eckhardt thua, nhưng thua tâm phục khẩu phục. Trong một cuộc phỏng vấn hiếm hoi sau này, Eckhardt nói: “Tôi đã sai về khả năng đào tạo. Nhưng tôi vẫn đúng về một điều: kỷ luật là thứ hiếm hơn cả trí thông minh.”
Thí nghiệm Turtle Trading đã chứng minh ba điều mãi mãi đúng:
- Giao dịch thành công là kỹ năng có thể dạy được.
- Hệ thống đơn giản + kỷ luật tuyệt đối > chiến lược phức tạp + cảm xúc.
- Trend-following, khi được thực hiện đúng, là một trong những cách kiếm tiền bền vững nhất trên thị trường tài chính.
Và cho đến năm 2025, rất nhiều quỹ tỷ đô trên thế giới (AQR, Winton, Chesapeake, Dunn…) vẫn đang kiếm tiền bằng phiên bản hiện đại hóa của chính những quy tắc mà 23 con rùa đã dùng hơn 40 năm trước.
Lời Kết
Khi nhìn lại câu chuyện của Richard Dennis và thế hệ Turtle đầu tiên, chúng ta không chỉ thấy một cuộc thử nghiệm thành công, mà còn thấy một triết lý giao dịch vượt thời gian: thị trường có thể thay đổi, nhưng kỷ luật và hệ thống thì luôn trường tồn. Những chú “rùa” năm nào — dù mỗi người rẽ sang một ngã khác nhau — vẫn để lại dấu ấn sâu đậm trong cách giới trader tiếp cận thị trường ngày nay. Và cũng từ đó, Turtle Trading không còn đơn thuần là một chiến lược, mà trở thành minh chứng sống động rằng: bất kỳ ai, nếu đủ nghiêm túc và biết tuân thủ hệ thống, đều có thể sống sót và chiến thắng trong thế giới giao dịch đầy biến động.
Bình luận